Νετσάγιεφ - Η Κατήχηση του Επαναστάτη

Ένα μανιφέστο. Μια κατήχηση. Η ληξιαρχική πράξη θανάτου και συνάμα η εξόδιος Ακολουθία της έννοιας της προόδου που εισήγαγε ο Διαφωτισμός, εκτάσεως μερικών μόνο σελίδων.
Η κατήχηση του επαναστάτη, γραμμένη από τον πρώτο τρομοκράτη της νεωτερικής εποχής, έμελλε να διαμορφώσει συνειδήσεις, να καθορίσει συμπεριφορές, να προκαλέσει συζητήσεις, να ‘ματοκυλήσει ανθρώπινες ζωές.
Η κατήχηση του επαναστάτη είναι η είσοδος στο μεσαίωνα της τρομοκρατίας που ως άλλη εξ’ αποκαλύψεως αλήθεια προσπαθεί να καλύψει το κενό του Ουρανού με τον πυροβολισμό του περιστρόφου.
Η κατήχηση του επαναστάτη είναι μια σταγόνα παγωμένου χρόνου στην αγκαλιά του φόβου.

Η κατήχηση του επαναστάτη
Σεργκέι Γκενάντοβιτς Νετσάγιεφ

Μετάφραση από τα Ρωσικά: Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης

Η σχέση του επαναστάτη προς τον εαυτό του

1. Ο επαναστάτης είναι ένα άνθρωπος καταδικασμένος… Δεν έχει δικά του ενδιαφέροντα, υποθέσεις, αισθήματα, εμμονές, ιδιοκτησία, δεν έχει καν δικό του όνομα. Όλα αυτά έχουν απορροφηθεί από το μοναδικό και αποκλειστικό του ενδιαφέρον, από τη μοναδική του σκέψη, το μοναδικό του πάθος – την επανάσταση.
2. Στα βάθη της ύπαρξής του, και όχι μόνο στα λόγια αλλά στην πράξη, έχει διαρρήξει κάθε σχέση με το πολιτικό σύστημα, με όλον τον πολιτισμένο κόσμο, με όλους τους νόμους, τις καθωσπρέπει συμπεριφορές, τους γενικά αποδεκτούς κανόνες, την ηθική του κόσμου τούτου. Για τον κόσμο αυτό είναι εχθρός ανελέητος και αν εξακολουθεί να ζει σε αυτόν, το κάνει μόνο και μόνο για να τον καταστρέψει καλύτερα.
3. Ο επαναστάτης περιφρονεί κάθε δόγμα και απορρίπτει την ειρηνική επιστήμη, αφήνοντάς την για τις επόμενες γενιές. Γνωρίζει μόνο μια επιστήμη, την επιστήμη της καταστροφής. Για αυτό και μόνο το λόγο μελετάει τώρα τη μηχανική, τη φυσική, τη χημεία, ακόμη και την ιατρική. Γι’ αυτόν και μόνο το λόγο μελετάει μέρα και νύχτα τη ζωντανή επιστήμη των ανθρώπων, των χαρακτήρων, των καταστάσεων και των προϋποθέσεων του πραγματικού κοινωνικού συστήματος, σε όλα τα πιθανά κοινωνικά στρώματα. Ο στόχος του είναι ένας – η όσο το δυνατόν ταχύτερη και πληρέστερη καταστροφή αυτού του άθλιου συστήματος.
4. Περιφρονεί την κοινή γνώμη. Περιφρονεί και μισεί την καθεστηκυία κοινωνική ηθική σε όλες τις εκφάνσεις και εκδηλώσεις της. Ηθικό για αυτόν είναι εκείνο που συμβάλλει στο θρίαμβο της επανάστασης. Ανήθικο και εγκληματικό είναι κάθε τι που στέκεται εμπόδιο στο θρίαμβο αυτό.
5. Ο επαναστάτης είναι ένας άνθρωπος καταδικασμένος. Ανελέητος για το κράτος και γενικά για το σύνολο της ταξικής – καλλιεργημένης κοινωνίας, δε μπορεί να περιμένει από αυτούς κανένα έλεος. Ανάμεσα σε αυτούς και σε εκείνον υπάρχει ένας μυστικός ή φανερός, αλλά αδιάλειπτος και ανειρήνευτος πόλεμος ζωής και θανάτου. Θα πρέπει να είναι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να δεχτεί το θάνατο. Θα πρέπει να μάθει να αντέχει τα βασανιστήρια.
6. Είναι αυστηρός με τον εαυτό του, αυστηρός και με τους άλλους. Κάθε ευγενικό και μαλθακό αίσθημα συγγένειας, φιλίας, έρωτα, ευγνωμοσύνης και ιδιαίτερα τιμής θα πρέπει να παραμεριστούν από το μοναδικό, ψυχρό πάθος για την επαναστατική υπόθεση. Για τον επαναστάτη υπάρχει μόνο μια τρυφερότητα, μόνο μια παραμυθία, μία ανταμοιβή και ικανοποίηση: η επιτυχία της επανάστασης. Μέρα και νύχτα θα πρέπει να κάνει μόνο μια σκέψη, να έχει στο μυαλό του ένα και μόνο στόχο: την ανελέητη καταστροφή. Επιδιώκοντας την επίτευξη του στόχου αυτού, με ψυχρότητα και συνέπεια, θα πρέπει να είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμος να σκοτωθεί και να σκοτώσει με τα ίδια του τα χέρια όλα όσα στέκονται εμπόδιο.
7. Η φύση του πραγματικού επαναστάτη αποκλείει κάθε είδους ρομαντισμό, κάθε ευαισθησία, έκσταση και πάθος. Αποκλείει μάλιστα το προσωπικό μίσος και την εκδίκηση. Το επαναστατικό πάθος, από τη στιγμή που θα γίνει η καθημερινότητά του, ανά πάσα στιγμή πρέπει να συμφωνεί με τον ψυχρό υπολογισμό. Παντού και πάντα θα πρέπει να είναι όχι εκείνο που του υπαγορεύουν οι προσωπικές του προτιμήσεις, αλλά εκείνο που του υπαγορεύει το γενικό συμφέρον της επανάστασης.

Η σχέση του επαναστάτη προς του συντρόφους του

8. Ένας άλλος ηδύς άνθρωπος για τον επαναστάτη μπορεί να είναι μόνο ο άνθρωπος που έχει πρακτικά αποδείξει πως είναι επαναστάτης όπως εκείνος. Το μέτρο της φιλίας, της αφοσίωσης και των άλλων υποχρεώσεων απέναντι σε έναν τέτοιο σύντροφο καθορίζεται από το μοναδικό κριτήριο της ωφέλειας στην υπόθεση της πρακτικής επανάστασης που καταστρέφει τα πάντα.
9. Δε χρειάζεται να πούμε τίποτα για την αλληλεγγύη των επαναστατών. Σε αυτήν έγκειται όλη η ισχύς της επαναστατικής υπόθεσης. Οι σύντροφοι – επαναστάτες, που βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο επαναστατικής αντίληψης και πάθους, θα πρέπει ανάλογα με τις συνθήκες να συζητούν όλα τα σημαντικά ζητήματα από κοινού και να αποφασίζουν ομόφωνα. Κατά την υλοποίηση, με αυτόν τον τρόπο, του προαποφασισμένου σχεδίου, ο καθένας θα πρέπει, ανάλογα με τις περιστάσεις, να υπολογίζει μόνο στον εαυτό του. Κατά την πραγματοποίηση μιας σειράς πράξεων καταστροφής καθένας θα πρέπει να προστρέχει για συμβουλές και βοήθεια προς τους συντρόφους του, μόνο όταν αυτό είναι αναγκαίο για την επιτυχή έκβασή τους.
10. Κάθε σύντροφος θα πρέπει να ελέγχει μερικούς επαναστάτες δεύτερης και τρίτης κατηγορίας, δηλαδή κάποιους από εκείνους που δεν είναι απολύτως αφοσιωμένοι. Θα πρέπει να τους αντιμετωπίζει ως ένα τμήμα του γενικού επαναστατικού κεφαλαίου που τέθηκε στη διάθεσή του. Θα πρέπει πάντα να δαπανά με οικονομία το μέρος του κεφαλαίου που του αναλογεί, προσπαθώντας πάντα να έχει τη μέγιστη δυνατή απόδοση. Αντιμετωπίζει τον εαυτό του ως κεφάλαιο προορισμένο σε δαπάνη για την επιτυχία της επαναστατικής υπόθεσης. Δε μπορεί να δαπανήσει όμως αυτό το κεφάλαιο, το οποίο είναι ο ίδιος, δίχως τη σύμφωνη γνώμη της αδελφότητας των απολύτως αφοσιωμένων.
11. Όταν ένας σύντροφος συλλαμβάνεται, κατά τη λήψη της απόφασης για το αν θα πρέπει να σωθεί ή όχι, ο επαναστάτης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του όχι τα οποιαδήποτε προσωπικά του αισθήματα, αλλά μόνο το συμφέρον της επαναστατικής υπόθεσης. Για αυτό και θα πρέπει να μετρήσει το όφελος που θα έχουν οι σύντροφοι από τη μία πλευρά και από την άλλη την απώλεια των επαναστατικών δυνάμεων που θα απαιτηθούν για τη σωτηρία του συντρόφου, και έτσι οφείλει να αποφασίσει προς ποια μεριά θα γείρει η ζυγαριά.

Η σχέση του επαναστάτη προς την κοινωνία

12. Η αποδοχή νέου μέλους, ο οποίος δηλώνει στην πράξη και όχι μόνο στα λόγια επαναστάτης, από την αδελφότητα, μπορεί να γίνεται μόνο όταν η απόφαση είναι ομόφωνη.
13. Ο επαναστάτης μπαίνει στον κρατικό μηχανισμό, στην ταξική κοινωνία και στον αποκαλούμενο κόσμο της μόρφωσης και ζει σε αυτόν με μοναδικό σκοπό την πλήρη και άμεση καταστροφή του. Δεν είναι επαναστάτης εάν έχει κάποια αισθήματα οίκτου για οτιδήποτε ή οποιονδήποτε του κόσμου αυτού. Δεν είναι επαναστάτης εάν διστάσει μπροστά στην εξόντωση μιας κατάστασης, μιας σχέσης ή ενός οποιουδήποτε ανθρώπου που ανήκει στον κόσμο αυτό, γιατί οι πάντες και τα πάντα θα πρέπει να του είναι εξίσου μισητά. Τόσο το χειρότερο για αυτόν, εάν έχει συγγενικές, φιλικές ή ερωτικές σχέσεις, δε μπορεί να είναι επαναστάτης, γιατί αυτές μπορούν να του σταματήσουν το χέρι.
14. Με στόχο την ανελέητη καταστροφή, ο επαναστάτης μπορεί – και συχνά μάλιστα είναι υποχρεωμένος – να ζει στην κοινωνία υποκρινόμενος ότι είναι κάτι εντελώς αντίθετο από αυτό που στην πραγματικότητα είναι. Οι επαναστάτες θα πρέπει να εισχωρήσουν παντού, σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, ανώτερα και μέσα, στο εμπορικό κατάστημα, στην εκκλησία, στο σπίτι του γαιοκτήμονα, στον κόσμο της γραφειοκρατίας, στο στρατό, στη λογοτεχνία, στην Τρίτη Διεύθυνση (Σ.Μ.: Η περιβόητη «Οχράνα», η μυστική αστυνομία του τσαρικού καθεστώτος) και μάλιστα ακόμη και στα Χειμερινά Ανάκτορα.
15. Όλη αυτή η άθλια κοινωνία θα πρέπει να καταταχθεί σε ορισμένες κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία είναι οι απαραιτήτως καταδικασμένοι σε θάνατο. Η αδελφότητα θα καταρτίσει κατάλογο αυτών των καταδικασμένων ανάλογα με το βαθμό του σχετικού κινδύνου που εκπροσωπούν για την επιτυχία της επαναστατικής υπόθεσης, κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι πρώτοι στον κατάλογο να δολοφονηθούν πριν από τους επόμενους.
16. Κατά την κατάρτιση του καταλόγου και τον καθορισμό της σειράς, όπως περιγράφτηκε πιο πάνω, δε θα πρέπει να πρυτανεύσει η προσωπική κακία του ανθρώπου ούτε το μίσος που προκαλεί αυτός στην αδελφότητα ή στο λαό. Η κακία αυτή και το μίσος μπορούν μάλιστα να είναι κατά κάποιο τρόπο ωφέλιμα, αφού συμβάλλουν στην αφύπνιση της λαϊκής εξέγερσης. Θα πρέπει να πρυτανεύσει το κριτήριο της ωφέλειας, η οποία θα προέλθει από το θάνατό του για την επαναστατική υπόθεση. Έτσι, λοιπόν, πρώτοι απ’ όλους θα πρέπει να εξοντωθούν οι άνθρωποι που είναι ιδιαίτερα επικίνδυνοι για την επαναστατική οργάνωση και εκείνοι που ο ξαφνικός και βίαιος θάνατός τους μπορεί να προκαλέσει το μέγιστο δυνατό τρόμο στην κυβέρνηση και να της στερήσει έξυπνους και δραστήριους ανθρώπους, υπονομεύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη δύναμή της.
17. Η δεύτερη κατηγορία θα πρέπει να περιλαμβάνει εκείνους ειδικά τους ανθρώπους στους οποίους προσωρινά χαρίζουμε τη ζωή, αφού λόγω της θηριώδους συμπεριφοράς τους οδηγούν το λαό στην αναπόφευκτη εξέγερση.
18. Στην τρίτη κατηγορία ανήκει η πλειονότητα των υψηλά ισταμένων κτηνών – ή προσωπικοτήτων –, οι οποίοι δε διακρίνονται ούτε για την εξυπνάδα τους, ούτε για τη δραστηριότητά τους, αλλά λόγω της θέσης τους κατέχουν πλούτο, σχέσεις, επιρροή και ισχύ. Θα πρέπει να τους εκμεταλλευτούμε με κάθε δυνατό τρόπο. Θα πρέπει να τους ξεγελάσουμε, να τους εξαπατήσουμε και, αφού μάθουμε, αν είναι δυνατόν, τα βρώμικα μυστικά τους, να τους μετατρέψουμε σε σκλάβους μας. Η εξουσία, η επιρροή, οι σχέσεις, ο πλούτος και η ισχύς τους θα γίνουν κατ’ αυτόν τον τρόπο ένας ανεξάντλητος θησαυρός και ισχυρή βοήθεια για διάφορες επαναστατικές επιχειρήσεις.
19. Η τέταρτη κατηγορία αποτελείται από τους κρατικούς αξιωματούχους και τους φιλελεύθερους των διάφορων αποχρώσεων. Με αυτούς μπορούμε να συνωμοτούμε από κοινού ανάλογα με τα πολιτικά τους προγράμματα, υποκρινόμενοι ότι τους ακολουθούμε τυφλά, ενώ παράλληλα θα τους βάλουμε στο χέρι, θα μάθουμε τα μυστικά τους, θα τους εκβιάσουμε σε τέτοιο σημείο, ώστε να μην έχουν δρόμο επιστροφής και με τα ίδια τους τα χέρια να καταστρέψουν το κράτος.
20. Η πέμπτη κατηγορία είναι οι ιδεολόγοι, οι συνωμότες και οι επαναστάτες του γλυκού νερού και των διακηρύξεων. Αυτούς θα πρέπει μονίμως να τους παρακινούμε και να τους τραβάμε μπροστά, σε πρακτικές δηλώσεις, το αποτέλεσμα των οποίων θα είναι ο θάνατος δίχως ίχνη των περισσοτέρων και η αληθινή επαναστατική αναμόρφωση των λίγων.
21. Η έκτη και πιο σημαντική κατηγορία είναι οι γυναίκες, τις οποίες θα πρέπει να τις κατατάξουμε σε τρεις βασικές υποκατηγορίες:
Η πρώτη είναι οι κενές, οι ανόητες και άκαρδες, τις οποίες θα πρέπει να χρησιμοποιούμε με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιούμε τους άνδρες της τρίτης και τέταρτης κατηγορίας.
Η δεύτερη είναι οι ένθερμες, οι αφοσιωμένες, ικανές αλλά που δεν είναι δικές μας, γιατί δεν έχουν ακόμη φτάσει στο επίπεδο της άφατης και πραγματικής επαναστατικής κατανόησης. Θα πρέπει να τις χρησιμοποιούμε όπως και τους άνδρες της πέμπτης κατηγορίας.
Τέλος, οι γυναίκες που είναι δικές μας, δηλαδή εκείνες που είναι απολύτως αφοσιωμένες και έχουν αποδεχθεί καθ’ ολοκληρίαν το πρόγραμμά μας. Είναι οι συντρόφισσές μας. Θα πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε ως τον πολυτιμότερο θησαυρό μας, δίχως τη βοήθεια των οποίων δε μπορούμε να κάνουμε.

Η σχέση της αδελφότητας απέναντι στο λαό.

22. Η αδελφότητα δεν έχει άλλο σκοπό από την πλήρη απελευθέρωση και την ευτυχία του λαού, δηλαδή του απλού ανθρώπου. Αλλά, πεπεισμένη ότι η απελευθέρωση αυτή και η επίτευξη της ευτυχίας αυτής είναι δυνατή μόνο μέσω της λαϊκής επανάστασης που θα καταστρέψει τα πάντα, η αδελφότητα με όλες τις δυνάμεις και τα μέσα που διαθέτει, θα συμβάλλει στην ανάπτυξη και την εξάπλωση όλων εκείνων των συμφορών και των κακών τα οποία θα πρέπει να οδηγήσουν τελικά το λαό να εγκαταλείψει την υπομονή και να τον πείσει για τη γενική εξέγερση.
23. Υπό την έννοια της λαϊκής επανάστασης η αδελφότητα αντιλαμβάνεται όχι το διεκδικητικό κίνημα, σύμφωνα με τη δυτική κλασική μορφή – κίνημα, ο οποίο πάντα σταματάει με σεβασμό μπροστά στην ιδιοκτησία και μπροστά στις παραδόσεις της κοινωνικής ευταξίας, του επονομαζόμενου επαναστατικού κράτους. Σωτηρία για το λαό μπορεί να είναι μόνο εκείνη η επανάσταση η οποία θα καταστρέψει ριζικά κάθε κρατισμό και θα εξοντώσει όλες τις κρατικές παραδόσεις, κανόνες και τάξεις στη Ρωσία.
24. Για τους λόγους αυτούς η αδελφότητα δε σκοπεύει να επιβάλει στο λαό οποιαδήποτε μορφή οργάνωσης από τα πάνω. Η μελλοντική οργάνωση αναμφίβολα θα προκύψει από το λαϊκό κίνημα και τη ζωή. Αυτό όμως είναι δουλειά των επερχόμενων γενεών. Δική μας δουλειά είναι η παθιασμένη, πλήρης, ολοκληρωτική και ανελέητη καταστροφή.
25. Γι’ αυτό, ερχόμενοι σ’ επαφή με το λαό, θα πρέπει πριν απ’ όλα να ενωθούμε με εκείνα τα στοιχεία της λαϊκής ζωής, τα οποία από την εποχή της εγκαθίδρυσης του μοσχοβίτικου κράτους δεν έπαψαν να αντιστέκονται, όχι μόνο με τα λόγια αλλά με έργα, εναντίον όλων εκείνων που άμεσα ή έμμεσα συνδέονται με το κράτος: εναντίον της τάξης των ευγενών, εναντίον της τάξης των αξιωματούχων, εναντίον των παπάδων, εναντίον του κόσμου του χρήματος και εναντίον του ανθρωποφάγου κουλάκου. Θα ενωθούμε με το λεβέντικο κόσμο των ληστών, αυτό τον αληθινό και μοναδικό επαναστάτη στη Ρωσία.
26. Θα ενώσουμε τον κόσμο αυτό σε μια ενιαία, αήττητη, καταστροφική δύναμη – να ποια η οργάνωσή μας, η συνωμοσία, ο στόχος μας.